Yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticareti hepimizi etkiliyor-bu konuda ne yapabiliriz?
Yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticareti; biyoçeşitliliği, ekosistem hizmetlerini, insanların geçim kaynaklarını ve ekonomiyi etkilemektedir. Dünya çapında uzmanlar, söz konusu ticaret faaliyetleriyle ilgili riskler hakkında uyarılarda bulunmakta ve büyümesini kısıtlamak için yol haritası önermektedir.
Besin sağlama, tedavi, süsleme, moda, mobilya gibi çeşitli amaçlarla bitkiler, hayvanlar, mantarlar, mikroorganizmalar ve bunlardan edinilen ürünlerin dünya genelinde ticareti yapılmaktadır. Bu canlılar aynı zamanda evcil hayvan olarak, araştırmalar için veya hayvanat bahçeleri, akvaryumlar ve botanik bahçelerde sergilenmek için pazarlanmaktadır.
Yaban hayatı ticareti, yerel olarak üretilip ve tüketilmek veya karmaşık bir çok-uluslu ticaret zincirine dahil olmak suretiyle yerel topluluklar için farklı toplumsal ve ekonomik roller oynayabiliyor.
Helsinki Üniversitesi, Fin Doğa Tarihi Müzesi (Luomus) araştırmacılarından Carolina Fukushima’nin söylediği gibi, “Yaban hayatı ticareti denince insanların aklına fil dişi veya vahşi hayvan kaçakçılığı geliyor olabilir. Ancak yaban hayatı ticareti günlük yaşantımızda hayal ettiğimizden daha fazla yer alıyor. Örneğin, ailece akşam yemeği yediğiniz masayı üretmek için kullanılan kereste bir yaban hayatı ticareti ürünü olabilir.”
Bu ticaret tüm diğer türleri etkilemektedir, bizler dahil.
Yaban hayatı ticareti; yasal, yasadışı veya düzenlenmemiş, sürdürülebilir veya sürdürülemez olabilir.
Fukushima’ya göre, “Ancak, insanlar yasal ticaretin ‘sürdürülebilir şekilde üretilmiş ve pazarlanmış’ olmayabileceğinin farkında olmalılar. Yasadışı veya sürdürülemez yaban hayatı ticareti (YSYHT), küresel ölçekte biyoçeşitlilik kaybının ve türlerin yok olmasının önde gelen beş itici unsurundan biridir.
Ticaret, çoğu zaman hedef türlerin yanı sıra doğada veya girdikleri ortamda etkileşimde oldukları diğer türleri de etkiler. Temel olarak, yaban hayatı ticareti, kendi türümüz dahil, tüm diğer türlerin dayandığı ekosistem hizmetlerini etkiler. Çoğu zaman diğer türler bu sürecin gerçek kaybedenleri olsa da bu durum büyük ölçüde gözden kaçıyor.
Luomus araştırmacı yazarlarından Pedro Cardoso’ya göre, “İstilacı yabancı türler, hayvan kökenli (zoonotik) hastalıklar, yolsuzluk ve suç ağları ile bağlantılar, yerel ve küresel ekonomi için olumsuz sonuçlar ve toplumsal, ekonomik ve çevresel adaletsizliğin körüklenmesi; iyi yönetilmeyen ve düzenlenmemiş yaban hayatı ticaretinin çok sayıda olumsuz etkilerinden sadece bazılarıdır”.
Acilen işbirliğine ihtiyaç duyulmaktadır
Koruma biyologları, aktivistler, uygulayıcılar ve diğer aktörlerden oluşan uluslararası bir grup, Dünya Bilim İnsanları İttifakının yayımladığı “Dünya Bilim İnsanlarının İnsanlığa Uyarısı” manifestosunun üzerine katkılarda bulunmuştur. Bu grup, yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretini mercek altına almak istemekte ve yaşantımızı olumsuz şekilde nasıl etkileyebileceğine dikkatimizi çekmektedir.
Grup, yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretiyle mücadelede karşılaşılan güçlükleri ele almakta ve bu sorunun üstesinden gelmek için pratik çözüm önerileri sunmaktadır. Ayrıca aktörler ve disiplinler arasında daha çok işbirliğine duyulan acil gereksinimi vurgulamaktadırlar.
Carolina Fukushima’ya göre “Yaban hayatı tüketiminin kültürel kökenlerini ve itici unsurlarını anlamak ve sosyokültürel nüanslarını göz önünde bulundurmak çok önemlidir ve başarılı olması daha muhtemel koruma stratejileri geliştirilmesine imkan sağlayacaktır”.
Yazarlar ayrıca yaban hayatı ticaretinin kapsamını, ölçeğini ve bütün olarak biyoçeşitliliğe etkisini ölçmenin hala gerekli olduğuna işaret etmektedir. Stratejiler; bilim insanları ve vatandaş bilimciler ve korumacılar gibi yerel topluluklar ve yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarıyla da çalışan uzmanlar tarafından üretilen, biyoçeşitlilikle ilgili kesin ve güvenilir bilgiye dayanmaktadır.
Yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretinin kontrol altına alınması; sosyoloji, ekonomi, kriminoloji, toplumsal pazarlama ve bilgisayar bilimleri gibi farklı disiplinlerin sürece dahil olması ile mümkündür. İnsan boyutu ise koruma hareketlerinin her aşamasında dikkate alınmalıdır.
Yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretini analiz etmek, takip etmek, gözlemlemek ve kısıtlamak için çok sayıda teknoloji ve aygıt mevcuttur. Buna rağmen bu tür ticaretin artması sadece yasal yaptırımların tek başına yeterli olmadığını göstermektedir. Eğitim, tüketici davranışını değiştirme konusunda anahtar unsurdur. Herkes yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretiyle mücadelede yer almalıdır.
Yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretinin (YSYHT) riskleri nelerdir?
- Soy tükenmesinin başlıca itici güçleri arasında yer almaktadır.
- Tür kayıpları, diğer bağımlı türler ve ekosistemleri üzerinde birbirini takip eden etkiler doğurabilir.
- Diğer bölgelerden istilayı ve istilacı türlerin taşıyabileceği hastalıkları kolaylaştırır.
- YSYHT, yasadışı ağaç kesme dahil, iklim düzenlemelerini, ekinlerin tozlaşmasını ve diğer ekosistem hizmetlerini etkiler.
- Canlı hayvan pazarlarını besleyerek küresel pandemilere yol açan zoonotik hastalıkların doğmasını kolaylaştırır.
- Suç ağları, yaban hayatı ticareti ile derinden ilintilidir ve bu durum geçiş ve tüketici ülkelerinde yolsuzluğu güçlendirir.
- Yaban hayatının sağladığı ekosistem hizmetlerini ve yaban hayatına bağlı yaşayan yerel toplulukları etkileyebilir.
- YSYHT ile ilgili suç aktiviteleri, vergi kaçakçılığı ve para aklama dahil, küresel ekonomiyi etkileyebilir.
Yasadışı ve sürdürülemez yaban hayatı ticaretini azaltmak veya ortadan kaldırmak için neler yapmalıyız?
Bir korumacı, politika-yapıcı veya yasa uygulayıcı olarak:
- Ticaretin sürdürülebilirliğinden emin olun.
- Yaban hayatı ticaretine olan talebin kültürel ve toplumsal boyutlarını anlayın ve bu ayrımların farkında olan YSYHT kısıtlama stratejileri geliştirin.
- Yaban hayatı ticaretine bağlı yaşayan yerel topluluklara kulak verin, onlarla iç içe olun ve liderliklerini kolaylaştırın.
- Yaban hayatı ticaretinin daha iyi düzenlenmesini ve gözetim altında tutulmasını talep edin.
- Ülkenizdeki yasaların yaban hayatını YSYHT’den koruduğuna emin olun.
- Bilimsel araştırmaları destekleyin ve bu araştırmaları koruma faaliyetleri ve politikalarının çerçevesi olarak belirleyin.
- Yasadışı yaban hayatı ticaretini engelleyecek teknolojileri ve kaynakları herkes için erişilebilir hale getirin.
- Biyoloji, suç bilimi ve ticari düzenlemeler dahil olmak üzere ilgili alanlarda uzmanlık sahibi profesyonellerden oluşan uluslararası ağlar oluşturun.
Bir tüketici olarak:
- Sürdürülebilir kaynakları olan ve yasal olarak edinilmiş ürünleri tercih edin ve sürdürülebilir ticaret girişimlerini destekleyin.
- YSYHT’yi engelleyecek siyasi irade ve bu yöndeki girişimlere maddi destek talep edin.
- YSYHT hakkında farkındalık uyandırın ve biyoçeşitliliğe zarar veren yaban hayatı ürünlerini tüketme alışkanlıklarını azaltın veya değiştirin.
- Pazarlarda, turistik merkezlerde ve diğer alanlarda yasadışı/sürdürülemez yaban hayatı ürünlerini almayın.
- İnsan-yaban hayatı etkileşimlerini doğal olmayan şekilde gösteren sosyal medya paylaşımlarını beğenmeden veya paylaşmadan önce iki defa duşunun.
- İnsan-yaban hayatı etkileşimleri içeren turistik veya gönüllü etkinlikleri desteklemeyin.
Makalelere erişim bağlantıları:
Cardoso et al. (2021) Scientists’ warning to humanity on illegal or unsustainable wildlife trade. Biological Conservation. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2021.109341
Fukushima et al. (2021) Challenges and perspectives on illegal or unsustainable wildlife trade. Biological Conservation. https://doi.org/10.1016/j.biocon.2021.109342
Want to help us curb illegal and unsustainable wildlife trade?
Contact us: https://biodiversityresearch.org/people/
https://www.facebook.com/biodiversityresearch/
https://www.youtube.com/channel/UCF1mAiGL_G8iwUfnJHnymKQ
Önerilen bağlantılar:
Alliance to Counter Crime Online: https://www.counteringcrime.org/our-issues
TRAFFIC: https://www.traffic.org/
İletişim yazarları:
Pedro Cardoso (pedro.cardoso@helsinki.fi), Caroline Fukushima (caroline.fukushima@helsinki.fi), Finnish Museum of Natural History, University of Helsinki.
About the authors:
Caroline Sayuri Fukushima (caroline.fukushima@helsinki.fi)
Caroline is a postdoc researcher at Finnish Museum of Natural History at the Laboratory for Integrative Biodiversity Research. She has been working with evolution, taxonomy, natural history, and behavior of arachnids since she was an undergrad student. All the experience obtained during years working with those amazing but unfairly feared animals is being used to understand the drivers of the legal and illegal trade of live tarantulas and scorpions and its impact on wild populations, aiming to propose effective ways to protect them.
Pedro Cardoso (pedro.cardoso@helsinki.fi)
Curator at the Finnish Museum of Natural History, docent in Ecology at the University of Helsinki. Cardoso works in global conservation science, as well as in policy and the development of new computational methods to track species extinctions. With a predilection for spiders, he quickly realized that global solutions are needed for all of biodiversity, including the small creatures that truly make the world work. He is leading the Laboratory for Integrative Biodiversity Research (https://biodiversityresearch.org), which includes a team of 20 researchers who work in subjects as varied as conservation biology, biogeography and biodiversity informatics.
Other authors:
Patricia Tricorache, Natural Resource Ecology Laboratory (NREL), Colorado State University, USA. orcID: 0000-0003-1493-1028
Adam Toomes, Invasion Science & Wildlife Ecology Lab, University of Adelaide, Australia. orcID: 0000-0003-4845-1073
Oliver C. Stringham, School of Mathematical Sciences, University of Adelaide, Australia. orcID: 0000-0002-4224-7090
Emmanuel Rivera-Téllez, National Commission of Use and Knowledge of Biodiversity (CONABIO), Mexico. orcID: 0000-0001-6340-8001
William J. Ripple, Department of Forest Ecosystems and Society, Oregon State University, USA.
Gretchen Peters, Center on Illicit Networks and Transnational Organized Crime (CINTOC), Washington, DC, USA.
Ronald I. Orenstein, wildlife conservationist from Ontario, Canada. orcID: 0000-0002-1194-3835
Carlos A. Martínez-Muñoz, Zoological Museum, Biodiversity Unit. University of Turku, Finland.
Thais Q. Morcatty, Oxford Wildlife Trade Research Group, Oxford Brookes University, Oxford, UK. orcID: 0000-0002-3095-7052
Stuart J. Longhorn, Arachnology Research Association, Birmingham, UK. orcID: 0000-0002-1819-3010
Chien Lee, Institute of Biodiversity and Environmental Conservation, Universiti Malaysia Sarawak, Malaysia. orcID: 0000-0001-9578-2305
Sabrina Kumschick, Stellenbosch University and Kirstenbosch Research Centre, South Africa. orcID: 0000-0001-8034-5831
Marco Antonio de Freitas, Instituto Chico Mendes de Conservação da Biodiversidade (ICMBio), Brazil.
Rosaleen V. Duffy, Department of Politics and International Relations, University of Sheffield, UK. orcID: 0000-0002-6779-7240
Alisa Davies, World Parrot Trust, Hayle, Cornwall, UK.
Hubert Cheung, University of Queensland, Australia, and Atlas Conservation Initiative, Toronto, Canada. orcID: 0000-0002-5918-9907
Susan M. Cheyne, Oxford Brookes University, Oxford, UK. orcID: 0000-0002-9180-3356
Jamie Bouhuys, from the Netherlands.
João P. Barreiros, Centre for Ecology, Evolution and Environmental Changes (cE3c), Azores University, Portugal. orcID: 0000-0003-4531-6685
Kofi Amponsah-Mensah, Centre for Biodiversity Conservation Research, University of Ghana, Ghana. orcID: 0000-0002-8625-1681